Zdjęcie aparatu i co dalej? – czyli retencja ortodontyczna

W idealnym świecie moment zdjęcia aparatu ortodontycznego powinien być momentem zakończenia całego procesu leczenia. W rzeczywistości nie jest jednak tak pięknie – aby rezultaty były trwałe, musimy zastosować jeszcze terapię retencyjną. Jest to temat nielubiany, zwłaszcza przez pacjentów, ale uważam, że bardzo ważny. Każda osoba rozważająca leczenie ortodontyczne powinna wiedzieć, że istnieje coś takiego jak retencja. A także mieć świadomość, że prostowanie zębów wcale nie kończy się wraz ze zdjęciem aparatu.

Czym jest retencja?

Retencja to proces stabilizacji skorygowanego zgryzu. Nasz organizm jest tak skonstruowany, że nawet po wyprostowaniu zębów, one niejako „dążą” do tego, by wrócić na swoje dawne miejsce. Dzieje się tak szczególnie u osób dorosłych, którzy przez większość swojego życia mieli krzywe zęby.

Po aktywnym leczeniu ortodontycznym równie ważny jest etap retencji, czyli utrwalenie jego wyników. Postępuj według ściśle według zaleceń swojego ortodonty. Po zdjęciu aparatu zleci on wizyty kontrolne oraz zaleci noszenie aparatów retencyjnych według indywidualnych wskazań. Początkowo jest to ich noszenie w dzień i w nocy, a z czasem wystarczy ich zakładanie tylko w dzień. Ważne jest by jego zaleceń ściśle przestrzegać. W przypadku ich zgubienia niezwłocznie należy się udać na wizytę w celu wykonania wycisku i nowych aparatów retencyjnych.

Skąd w ogóle biorą się wady zgryzu?

Przyjmuje się, że większość wad zgryzu to wady, których nabywamy jeszcze w wieku dziecięcym. Powody bywają różne: utrata mleczaków, niedorozwój kości szczęk w trakcie wzrostu, nagminne ssanie smoczków lub palców, oddychanie przez usta, jak również – bardzo często – zła pozycja języka. Nie wszyscy wiedzą np. o tym, że jeśli język nie jest utrzymywany w pozycji właściwej, to nie modeluje podniebienia twardego i  szczęka nie rozwija się wystarczająco na długość i szerokość co z kolei powoduje bark miejsca na zęby i stłoczenia.

Ważne jest by zanim rozpoczniemy działania ortodontyczne zastanowić się nad przyczyną rozwoju danej wady zgryzu. Okazuje się często, szczególnie u dzieci, że istnieją u nich różnego rodzaju dysfunkcje: seplenienie, otwarta buzia, nawyki itp.  W takich przypadkach terapię ortodontyczną należy prowadzić równolegle z terapią logopedyczną i mioterapią, a często także z fizjoterapią. Takie działania przyczynowe i kompleksowe dają szansę na piękny uśmiech i proporcjonalną ładną twarz,  u dzieci często nawet bez konieczności retencji.

Rodzaje aparatów retencyjnych

Jak już wspomniałam, głównym zadaniem aparatów retencyjnych jest utrzymanie rezultatów leczenia. Dzięki nim zęby i dziąsła przystosowują się do nowego, poprawnego ustawienia zgryzu. Aparaty te dzielimy na stałe i ruchome, czyli zdejmowane.

  • Stały aparat retencyjny – to tak naprawdę drut retencyjny, który przykleja się na wewnętrznej powierzchni zębów. Plusem jest to, że pacjent nie musi pamiętać o jego regularnym zakładaniu gdyż jest on przyklejony na stałe. Natomiast minusem jest, że przyklejenie aparatu znacząco utrudnia higienę zębów. Dużo trudniej je doczyścić, kiedy musimy manewrować nitką pod drutem. W przypadku stałego aparatu retencyjnego łatwo również o szybsze osadzanie się kamienia nazębnego.
Stały aparat retencyjny.
Stały aparat retencyjny.
  • Przezroczyste płytki termoformowalne – są to wyjmowane przezroczyste szyny, które obejmują całe powierzchnie zębów. Są praktycznie niewidoczne i dość wygodne, więc pacjenci bardzo je lubią. Niestety dość szybko pękają, przebarwiają się i żółkną.
Przezroczyste płytki retencyjne
Przezroczyste płytki retencyjne
  • Akrylowe płytki Hawleya – jestem zdecydowaną fanką tych aparatów. Przypominają kolorowe aparaty ruchome noszone przez dzieci, kiedyś bardzo popularne (tzw. płytki Schwarza). Aparat ten nie pokrywa powierzchni żujących i siecznych jak w szynach  co stwarza dogodne warunki dla zębów do tzw osiągnięcia pełnych kontaktów okluzyjnych, czyli tzw. „dogryzienia” w odcinkach bocznych.
Płytki Hawleya
Płytki retencyjne

Ile powinna trwać retencja?

Wszystko zależy od indywidualnych predyspozycji pacjenta. U dzieci i osób młodych najczęściej długotrwała retencja nie jest potrzebna, aczkolwiek wiadomo, że każdy musi się dostosować do zaleceń swojego ortodonty. U dorosłych często słyszy się, ze retencja powinna trwać do końca życia. Jeśli jednak podejdziemy do problemu przyczynowo i kompleksowo, tendencja do nawrotu leczonej wady będzie mniejsza.

Może to smutno zabrzmi, ale nawet w ortodoncji trzeba pamiętać, że nie mamy nic na stałe. Całe nasze ciało starzeje się i tak samo starzeje się uzębienie. Narząd żucia podlega nieustannym zmianom i siłom, a zęby mają bardzo powolną tendencję do przesuwania się do przodu. Zdarzają się sytuacje, gdy pacjent w wieku 20 lat ma piękne uzębienie, natomiast w wieku 40 lat posiada już lekko stłoczone siekacze. Jeśli cały organizm nieustannie się zmienia, to nawet retencja nie gwarantuje efektów w 100% na stałe. Taka jest po prostu naturalna kolej rzeczy.

Spotykam się z sytuacjami, kiedy pacjenci mają zaburzone funkcje, z których nawet nie zdają sobie sprawy, np. złą pozycję języka. U innych z kolei stwierdzam parafunkcje, czyli nieświadome bawienie się językiem i wypychanie go na zęby – taki pacjent powinien mieć przyklejony dożywotnio drut retencyjny, aby zapobiec wychylaniu zębów i pojawianiu szpar. Natomiast najlepszym przyczynowym wyjściem z takich sytuacji jest zaangażowanie ze strony pacjenta, czyli terapia logopedyczna i walka z nawykami.

Czy każda wada zgryzu wymaga leczenia ortodontycznego?

Tutaj być może Was zdziwię, ale jestem zdania, że nie wszystkie wady typu „krzywe zęby” wymagają zakładania aparatu. Jeśli pacjent ma piękny i harmonijny uśmiech oraz  ładnie ukształtowane rysy twarzy i tylko nieznaczne stłoczenia, uważam, że często nie ma konieczności leczenia.

Można podjąć trud około 2 letniego noszenia aparatu, a potem długoletniej retencji, ale czy zawsze ma to sens? Nie sądzę. Warto ocenić wszystkie za i przeciw już podczas pierwszej wizyty u ortodonty.

Technika CAD

Na koniec wspomnę jeszcze o technice CAD, czyli Coordinated Arch Development (Wielokierunkowej Jednoczesnej Rozbudowie Łuków Zębowych), o której pisałam już szerzej tutaj. Od blisko 4 lat leczę moich pacjentów tą techniką. Pacjenci dr. Raphaela Greenfielda, leczeni metodą CAD, mogą pochwalić się stabilnymi zgryzami bez retencji. Ta technika zmniejsza ryzyko nawrotu wady, bo opiera się na rozbudowaniu łuków zębowych w trzech kierunkach jednocześnie. Pozwala to uszeregować zęby w przestrzeni neutralnej, czyli w miejscu, gdzie siły języka ani warg nie będą wpływały na przemieszczenia zębów po zakończeniu aktywnej fazy  leczenia ortodontycznego.

Od zawsze szukam najlepszych rozwiązań dla moich pacjentów, nieustanny rozwój wiedzy stomatologicznej i ciągła chęć dokształcania sprawia, że podejście do terapii zmienia się na lepsze. Także niewykluczone, że za kilka miesięcy napiszę Wam o innym , może lepszym rozwiązaniu retencyjnym. Czuję, ze idzie nowe! 🙂

40 comments

  1. Witam. Noszę aparat ortodontyczny od 01.03.2018 leczenie jest już zakończone pozostało tylko uzupełnić braki protetyka, ale niestety nie jestem w stanie pozwolić sobie w tym momencie na tak duże koszty 26 lub 19 tyś zł. Czy mogę zakończyć teraz leczenie zakładając retencję,a za jakiś czas zrobić protetykę? I przede wszystkim jak poinformować ortodontę, bo ciągle powtarza, że możemy już zdjąć aparaty, tylko trzeba zrobić protetykę. Nie dociera do pani doktor, że nie jestem teraz w stanie zapłacić tyle pieniędzy za leczenie. Pozdrawiam.

    1. Trudno mi skomentować Pani leczenie, nie znając Pani przypadku. Po ortodoncji dorosłych, aby utrwalić efekt leczenia bardzo często potrzebne są odbudowy protetyczne. Nie wiem, jak to wygląda u Pani.

  2. Dzień dobry, mam założony drucik na dolne zęby. Niestety odkleił mi się i ułamał. Chce już z niego zrezygnować na własne życzenie, czy tylko ortodonta może mi ten drucik ściągnąć?

    1. Należy udać się do swojego ortodonty i wspólnie podjąć decyzję.

  3. Witam.Od ośmiu miesięcy syn(14lat) ma założony aparat retencyjny.Wlasnie dzisiaj odkleic się.Na wizycie u ortodonty Pani doktor stwierdziła że aparat nie pomógł,ponieważ zęby zaczęły się cofać j nie ma sensu zakładać następnego. Zamiast tego zalecila nowy aparat ortodentyczny,na nasz koszt.Co robić?

    1. Odklejony drut retencyjny powinien być w ciągu 1-2 dni naklejony ponownie. Nie wiem, jaki aparat został zlecony i jaki jest problem z retencją, wiec nie jestem w stanie odpowiedzieć na to pytanie.

  4. Witam, od niedawna mam przyklejony stały aparat retencyjny na górę i na dół. Po przyklejeniu stałej retencji były pobrane wyciski do płytki Hawleya (również góra i dół). Płytki są bez żadnych klamer. Po tygodniu drucik od stałej retencji w jednym miejscu odkleił się. Po ponownym przyklejeniu retencji płytka nie przylega już tak idealnie jak wcześniej. Pani ortodontka starała się dopasować jak najlepiej ale i tak nie jest to tak jak było, czuć lekkie niedopasowanie. Mogłam tę płytkę zdjąć samym językiem jednak ortodontka twierdzi, że ona i tak powinna tylko tak lekko przylegać i płytka spełnia swoją rolę choć różnice pomiędzy górną płytką, a dolną czuć bardzo. Dolna trzyma się ścisło, górna z powodu odklejenia tego drucika już nie. Czy pomimo tego górna płytka spełnia w całości swoją rolę?

  5. „Często nie ma konieczności leczenia” – Oj, tak, warto się trzy razy zastanowić przed podjęciem leczenia. Przy poważnych wadach to ważne, ale przy mniejszych – czy odrobinę lepszy wygląd jest tego wart? Ortodonci często na początku nie wspominają o (potencjalnie dożywotniej) retencji. Tymczasem często widziane na różnych stronach stwierdzenia, że np. do stałego retainera przyzwyczajenie następuje po około miesiącu, to tylko ogólne reguły i nie muszą być prawdziwe w konkretnym przypadku.

    Noszę stały retainer drugi rok. Nie wiedziałem, że w ogóle będzie – cóż, było nie ufać ortodoncie, tylko poczytać, w sumie piszą o tym wszędzie… Miał być rok-półtora leczenia i po wszystkim. No i zaskoczenie. Nie, nie przyzwyczaiłem się. Przeszkadza, i to jak. Czy było warto w ogóle to robić? W moim przypadku absolutnie nie. Korekta niewielka (rok aparatu), a teraz trzeba z tym żyć. Parę tysięcy złotych poszło na trwałe pogorszenie sobie samopoczucia. Gdyby zdjęcie retainera oznaczało powrót do stanu pierwotnego, w ogóle bym się nie wahał – trudno, sporo bólu i pieniędzy zmarnowane, ale to tyle. Niestety, zęby wcale niekoniecznie wrócą na swoje pierwotne miejsce, mogą się poprzesuwać raczej nieprzewidywalnie…

    Cóż, da się z tym żyć, więc traktuję to jako nauczkę – o ile należy ufać temu co mówią specjaliści (acz druga opinia czasem się przydaje), o tyle nie wolno liczyć, że powiedzą wszystko. Zawsze warto poczytać, żeby przynajmniej wiedzieć, o co pytać…

  6. A ja mam pytanie z innej beczki – co jeśli nie mam górnej 2 i 3 a chciałabym aparatem zlikwidować diastemę? Zastanawia mnie taki szczegół jak to, że w miejscu ubytków aparat nie ma oparcia, tzn wisi jakby w powietrzu. Jak jeść czy myć zęby? Co jeśli zahaczę i aparat po prostu pęknie albo się zerwie?

    1. Jeśli są braki zębowe podczas noszenia aparatu wykonuje się tzw. atrapy sztuczne zęby przymocowane do zamków. Inna sprawa czy w takim stanie uda się zamknąć diastemę. Może lepiej wykonać i implanty, a jedynki poszerzyć za pomocą licówek lub odbudowy kompozytem?

  7. Jestem kobieta po 40 dwa lata temu ściągnęłam aparat po 3 letnim leczeniu niestety efekty nie sa idealne . Okazało sie ze mam zaawansowana paradontoze na dolnych jedynkach ah nie ważne pisze z zapytaniem . Nosze codziennie na noc przedroczyste nakładki i ostanio zrobiłam nowe u mojego dentysty ale nie wiem czy sa złe dopasowane czy co dzis nałożyłam moje stare i dolna szczeka jest bardzo ciasna az bola
    Dlaczego tak jest ? Czy zle zrobiono odciski zębów?

    1. Przy zrobieniu nowych aparatów dentysta powinien je przymierzyć i sprawdzić, czy pasują.
      Nakładka staje się ciasna, jeśli jest dłuższy czas nieużywana.

  8. Dzień dobry, po 22 dniach od zdjecia aparatu i założenia stałego retejnera, pojawiła się szpara poniędzy 3 a 5, w miejscu wyrwanej 4ki. szpara ma 1mm szerokości. Czy uda się ją zamknąć stosując płytki Hawleya? nie mam podpisanego kontraktu z ortodontą i nie wiem, czy mogę ubiegać się o zwrot kosztów za płytki z uwagi na tę szparę. Będę wdzięczna za odpowiedź

    1. Płytka Hawleya raczej utrzymuje efekt niż działa aktywnie, także płytka nie zamknie przerwy.

  9. Czy możliwe jest otrzymanie dwóch aparatów retencyjnych ? (Jeden przyklejony na stałe drugi na noc, z czego ten na noc sprawia duży dyskomfort) czy to konieczne ?

  10. Witam, noszę płytkę Hawleya przez całą dobę od 8 miesięcy. Próbowałam zdejmować aparat na różne okoliczności czy nawet te 2-3 h poza posiłkami, ale nadal mam wrażenie że kilka zębów się przesuwa. Jestem zdesperowana, bo ten aparat to najgorsze co mogło mnie spotkać w leczeniu ortodoncyjnym. Czy to normalne że po założeniu czuję jak ząb naciska na płytkę i czy możliwe jest zamienienie tego aparatu na inny?

    1. Żeby utrzymać zęby w nowym położeniu trzeba nosić aparaty retencyjne tak długo, jak długo chcemy mieć proste zęby.

  11. Błagam o pomoc. Wczoraj zdjęłam aparat górny i od razu przyklejono mi aparat retencyjny stały. Dzisiaj aparat odkleił się z jednej strony od jednego zęba. Mam możliwość doklejenia tego aparatu w poniedziałek, a dzisiaj jest piątek, mam wszystkie ósemki i boje się że zęby zdążą mi się skrzywić. :(((

  12. Jak długo trwa retencja? Noszę stale przyklejony drut od wewnątrz już 7 lat od zdjęcia aparatu stałego. W jednym miejscu drut zaczął się odginac i kaleczyc a jego ciągle doginanie jest uciążliwe. Czy 7lat to wystarczająco by już go usunąć? Wizytę u ortodonty mam dopiero za jakiś czas ze względu na długie terminy.

    1. Drut retencyjny nosimy tak długo jak długo chcemy mieć pewność, że będziemy mieć proste zęby.

  13. Witam. 4 lata temu miałam zdjęty stały aparat ortodontyczny i po jego zdjęciu została mi przyklejony drut retencyjny (do jedynek i dwójek) plus dodatkowo mam płytkę termoformowalną, którą nadal co jakiś czas zakładam na noc. Ostatnio pęknięciu uległ drut, w wyniku czego między jedynkami zrobiła się delikatna szczelinka, która została zlikwidowana przy pomocy nakładki termoformowalnej (po nocy z nakładką nie było śladu po „szparce”) i w miejsce drutu teraz mam przyklejone włókno szklane na prawie całej powierzchni zębów . I tu się pojawia moje pytanie, ponieważ moją wątpliwość budzi długi okres (ponad 4 lata) przez jaki mam przyklejone „coś” do zębów, czy nie jest to szkodliwe dla nich??? Zwłaszcza, że nie jestem w stanie dokładnie czyścić zębów, a niestety włókno cały czas się strzępi i haczy o język. Dziękuję pięknie za odpowiedź i pozdrawiam.

    1. Drut, szyna z włókna szklanego zawsze utrudnia higienę i z tego powodu zęby mogą być poddatne na próchnicę i odkładanie się kamienia.

  14. Witam,
    Nosiłam retencję stałą (drut), zdjęłam go po około 4 latach, teraz po dwóch latach od zdjęcia czuję jakby zęby od nowa się wykrzywiały.
    Czy jest możliwość ponownego założenia retencji żeby temu zapobiec?

    1. Drut retencyjny nie prostuje zębów tylko utrzymuje je w pożądanej pozycji. Należałoby założyć znowu aparat.

  15. Witam
    Nosiłam aparat na stałe po ściągnięciu noszę aparat na noc, przeprowadziłam się do innego miasta i od 3 lat noszę aparat na noc czy mogę już go przestać zakładać ?

    1. Aparat retencyjny nosimy tak długo jak długo chcemy mieć pewność, że zęby będą proste.

  16. Ściągłam apart stały 6 miesięcy temu. Nosiłam retencję przez 2 miesiące , później przez ciążę nie nosiłam go . W lutym chciałam powrócić do retencji lecz gdy ją zakładam strasznie bolą mnie zęby. Czy jeśli teraz będę go nosić zgodnie z zaleceniami to czy da radę aby zęby wróciły na swoje miejsce tak jak wyprostował je aparat??

  17. Pani Doktor,

    w listopadzie zdjelam aparat na górnym luku. Zalozony zostal retainer. Wszystko do tej pory bylo w porzadku, ale ostatnio mam wrazenie jakby piatka zmienila swoja pozycje zajmujac miejsce na implant pod wyrwana szostkę. Czy taka zmiana jest w ogóle mozliwa, czy to tylko moje odczucia ?

    Pozdrawiam serdecznie,
    Karolina

    1. Taka zmiana jest możliwa, szczególnie jeśli nie jest noszony aparat wyjmowany retencyjny.

  18. Witam, mam pytanie czy pacjent może sam zdecydować czy chce mieć aparat retencyjny stały czy ruchomy, czy o tym decyduje zawsze ortodonta?

  19. Witam jestem tydzien po sciagnieciu aparatu, mialam na obu łukach
    W miare gorne zęby sie wyrownaly(mialam lekko dluzsze jedynki) dla mnie królicze, zas dolne mam wrazenie ze sie położyly i dziwnie to dla mnie wyglada (zamiast stac czy idac do góry równajac sie z górnym łukiem idą jakby w strone języka)
    Wydaje mi sie ze zgryz zostal wyprowadzony nie prawidlowo czy to normalne jak powinien wygladac taki zgryz po leczeniu
    Moj usmiech wyglada tak ze luk gorny zakrywa mi zeby dolne ;(

  20. Czy przy retainerze typu przezroczyste płytki termoformowalne (tylko na górę) mogę zagryzać zęby? Zastanawiam się czy trząc dolnymi zębami, szczególnie trzonowcami, bo raczej tylko na nich czuję kontakt, mogę z czasem uszkodzić retainer.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *