Diastema – jak i kiedy ją leczyć?

Monika Jagaciak, Lara Stone, Georgia Jagger. Co je łączy oprócz tego, że są pięknymi i znanymi modelkami? Każda z nich ma diastemę, czyli charakterystyczną przerwę między górnymi jedynkami. Kiedyś była źródłem kompleksów, potem chwilową modą. Niezależnie jednak od podejścia i bieżących trendów, warto wiedzieć, czym jest diastema, skąd się bierze oraz na jakich etapach życia można  się ją usunąć.

Czym jest diastema?

Diastema to inaczej przerwa pomiędzy siekaczami, która może występować zarówno w uzębieniu mlecznym, jak i stałym. Jest to temat od lat budzący skrajne emocje – głównie z tego względu, że jednym się podoba, a innym wręcz odwrotnie. Kiedy jednak szpara wynosi więcej niż 2 mm, diastema przestaje być problemem czysto estetycznym i zaczyna prowadzić do wad zgryzu, chorób przyzębia lub problemów z prawidłową wymową.

Przewa między mleczakami

Często pojawiają się w moim gabinecie rodzice, których niepokoi fakt, że pomiędzy górnymi przednimi zębami  ich dziecka jest przerwa. Pytają mnie, czy i na jakim etapie mogą coś z tym zrobić. Najczęściej ich uspokajam, że okres pomiędzy 7 a 11 rokiem życia to czas wymiany zębów mlecznych na stałe, więc mamy wtedy do czynienia z diastemą fizjologiczną, która jest zjawiskiem normalnym i nie podlega leczeniu.  Gorszy niepokój niż to, że występują przerwy między ząbkami mlecznymi powinno budzić to, że one nie występują. W uzębieniu mlecznym naturalne i fizjologiczne jest to, że występuje szparowatość i diastema między górnymi jedynkami. Początkowo malec potrzebuje małych ząbków, ale kiedy dziecko rośnie, jego twarz się zmienia i pojawiają się przednie stałe zęby, które są większe od mleczaków, więc szpary w uzębieniu mlecznym są jak najbardziej wskazane.

Jakie są przyczyny powstawania diastemy?

Przyczyny diastemy mogą być różne. Bywa, że jest ona wynikiem za małej liczby zębów w jamie ustnej (tzw. hipodoncji). Z kolei u innych pacjentów pojawia się dodatkowy ząb lub brakuje siekaczy bocznych (diastema rzekoma). Niekiedy też dochodzi do przerostu wędzidełka wargi górnej (diastema prawdziwa). To właśnie ze względu na przyczyny wyróżnia się trzy rodzaje diastemy.

Rodzaje diastemy ze względu na przyczynę

• Diastema fizjologiczna – spowodowana jest wyrzynaniem się dwójek (siekaczy bocznych) i ich naciskiem na korzenie jedynek. Ma szerokość około  2 mm i – tak jak wspomniałam – występuje u dzieci w 7-11 roku życia, a zamyka samoistnie po wyrżnięciu się stałych kłów. Nie wymaga interwencji stomatologicznej.
• Diastema prawdziwa – patologiczny rodzaj diastemy, który można leczyć. Wywołana jest przerostem lub niskim przyczepem wędzidełka wargi górnej. Leczenie polega na podcięciu (i ewentualnie wycięciu włókien) wędzidełka podczas zabiegu oraz na leczeniu ortodontycznym, podczas którego zęby są zsuwane.
• Diastema rzekoma – przyczyny jej występowania mogą być różne. Najczęstszymi z nich są: hipodoncja, czyli brak siekaczy bocznych, występowanie małych stożkowatych dwójek lub pojawienie się zęba nadliczbowego umiejscowionego w linii środkowej między zębami siecznymi szczęki. (taki ząb nazywa się mesiodens).

Jak i na jakich etapach usuwać diastemę prawdziwą?

Diastemę prawdziwą zamyka się aparatem ortodontycznym, a wędzidełko (po wyrżnięciu się kłów stałych) podcina. Bywa, że jego włókna sięgają aż w głąb tkanek – wtedy trzeba je usunąć za pomocą lasera. Kiedy pacjenci pytają, czy wędzidełko lepiej wyciąć przed założeniem aparatu, czy po jego założeniu i zamknięciu przerwy, doradzam im tę drugą opcję. Jeśli usuniemy je wcześniej, może powstać blizna, która stanie się przeszkodą w zamknięciu przerwy. Ja usuwam  wędzidełko już po zsunięciu zębów, lub w trakcie leczenia aparatem.

Diastema rzekoma – leczenie

Innym rodzajem diastemy patologicznej jest diastema rzekoma, którą łatwo zdiagnozować na zdjęciu  rtg – pantomograficznym.  W zależności od wady zgryzu, mamy do wyboru różne metody leczenia. W przypadku hipodoncji pozostaje też pytanie, czy w miejsce, gdzie nie ma dwójek przesuwamy trójki, czy odtwarzamy miejsce aparatem ortodontycznym i w przyszłości planujemy implanty. Podjęcie decyzji zależy od występującej wady zgryzu, kształtu zębów, oczekiwań pacjenta itp. Jeśli natomiast problemem są dwójki stożkowate, leczenie najczęściej polega na ich odbudowie (poszerzeniu i nadaniu właściwego  kształtu) materiałem kompozytowym lub koroną protetyczną a istniejącą diastemę zamykamy ortodontycznie lub wykonując odbudowę z kompozytu.  Ząb dodatkowy (mesiodens) należy usunąć chirurgicznie.

Warto wspomnieć, że niewielką diastemę czy występujące przerwy między zębami można zamknąć wykonując odbudowy kompozytowe, licówki itp. Plan leczenia tego typu zaburzeń wymaga odpowiedniej diagnostyki, tak by poszerzone zęby wyglądały ładnie i proporcjonalnie w stosunku do sąsiednich zębów i twarzy. Każdy z nas jest inny i wyjątkowy, więc każdy przypadek należy traktować indywidualnie.