Ostatnio byłam gościem programu Pytanie na śniadanie TVP2.  Rozmawialiśmy o tym, czy i jak można wpłynąć na estetyczny rozwój twarzy dziecka.

Czy wiecie co decyduje o tym, czy twarz dziecka będzie ładna gdy dorośnie?  Oczywiście cechy takie jak kolor oczu, kształt ust, kolor włosów, wzrost itp. mamy zapisane w genach. Jednak każdy z nas ma również pewien potencjał rozwojowy, który możemy wykorzystać lub nie. To nie jest tak, że nie mamy, żadnego wpływu na to, jak dziecko będzie wyglądało gdy dorośnie. Mamy i to całkiem spory!

Ostatnio rozmawiałam o tym wraz z dr Magdaleną Cubała-Kucharską w programie Pytanie na Śniadanie https://pytanienasniadanie.tvp.pl/55821491/rysy-twarzy-ksztaltuja-sie-do-10-roku-zycia

Zgodnie stwierdziłyśmy, że jeśli chodzi o twarz to  w jej rozwoju kluczowy jest okres dzieciństwa. To czas, kiedy każdy człowiek rośnie, rozwijają się więc również kości jego twarzoczaszki. Aby rosły prawidłowo dziecko powinno mieć od urodzenia prawidłową postawę jamy ustnej.

Co to jest prawidłowa postawa jamy ustnej?
Na antenie wytłumaczyłam, że aby twarz dziecka i jego zgryz rozwijały się prawidłowo od urodzenia powinno ono mieć w sytuacjach gdy nie je, nie gaworzy, nie mówi zamknięte usta i zawsze powinno oddychać wyłącznie przez nos. Jego zęby powinny być delikatnie złączone, język powinien spoczywa na podniebieniu, połykanie powinno przebiegać bez wywoływania ruchu mięśni mimicznych. Dobrze funkcjonujący maluch nie powinien mieć trudności z żuciem i gryzieniem twardych pokarmów, a także z piciem z kubka już po pierwszym roku życia. Także w nocy dziecko powinno zawsze spać z zamkniętymi ustami, nie powinno chrapać.

Musimy zdawać sobie sprawę, że język i mięśnie jamy ustnej są naszymi naturalnymi aparatami, wywołującymi siły, które wpływają na układ i wzrost kości twarzy. Jeśli ich pozycja spoczynkowa jest zła, a więc dziecko stale chodzi z otwartymi ustami i oddycha przez nie zamiast przez nos, a jego język opada na dno jamy ustnej, zamiast opierać się na podniebieniu, twarz będzie rosła nie tak jak powinna. Stanie się w pewnie sposób zniekształcona.

Jakie są konsekwencje nieprawidłowej postawy jamy ustnej?
Prawidłowa pozycja jamy ustnej z językiem, który opiera się o podniebienie, wyzwala siły w jamie ustnej, które powodują, że szczęka poszerza się. A to z kolei definiuje wygląd twarzy, wiec jej prawidłowy rozwój jest bardzo ważny.

Jeśli prawidłowa postawa nie jest zachowana szczęka pozostaje wąska, żuchwa, która rozwija się podążając jakby za nią też nie rośnie jak powinna – wydłuża się i cofa. W rysach twarzy objawia się to jako długa i wąska twarz.

Poza tym powstają stłoczenia zębów, zęby są więc ustawione krzywo, ponieważ nie mają jak pomieścić się w za wąskich łukach i pojawiają się wady zgryzu np. zgryz krzyżowy, co również determinuje wygląd twarzy dziecka.

Dodatkowo, gdy maluch ciągle chodzi z uchylonymi ustami, jego drogi oddechowe też nie będą rozwijać tak jak powinny, stają się wąskie, a przez to młody człowiek jest stale niedotleniony. W efekcie jest zmęczony, niewyspany, co widać na jego twarzy, ma często podkrążone oczy. Taka twarz często określana jest jako gapowata tzw. adenoidalna.

Nieleczona otwarta pozycja jamy ustnej w późniejszym okresie życia będzie wpływać też na zmiany w ustawieniu głowy i postawę ciała. Dziecko z wąskimi drogami oddechowymi głowę i szyjny kręgosłup będzie ustawiało doprzednio, żeby ułatwić sobie oddychanie. Dziecko po prostu będzie miało jakby wyciągniętą do przodu głowę.
Jeśli nie będziemy tremu przeciwdziałać, to wszystko z każdym rokiem będzie utrwalać się i warunkować wygląd dziecka w dorosłości, nie mówiąc już o jego zdrowiu (bo w tym względzie również następuje wiele niekorzystnych zmian, ale to oddzielny temat). Z wiekiem coraz trudniej będzie naprawić powstałe szkody.

Co możemy zrobić i do kiedy mamy czas?
To co bardzo zaskoczyło prowadzących i pewnie również większość widzów, to fakt, że etap rozwoju kości twarzoczaszki w 99 proc. realizuje się do ok. 10 roku życia! Dlatego okres przedszkolny i wczesnoszkolny jest najlepszym momentem na korygowanie występujących w tym względzie nieprawidłowości.

Najlepszym sposobem na skorygowanie nieprawidłowości i przestawienie rozwoju dziecka na prawidłowe tory jest skoncentrowanie na wyeliminowaniu przyczyn powstającej wady i złej postawy jamy ustnej i jeśli potrzeba włączania leczenia ortodontycznego aparatami. Im wcześniej przechwycimy nieprawidłowości tym lepiej, bo łatwiej i bardziej naturalnie możemy je skorygować.

Na co zwróć uwagę?
Powinniśmy brać pod uwagę czynniki środowiskowe, które są od nas zależne i mamy na nie wpływ, a więc zwracać uwagę na to, czy dziecko ma alergie, czy ma przerośnięte migdały, czy nie ma częstych infekcji górnych dróg oddechowych, a przez to nie może oddychać przez nos.

Wszystko to w dużej mierze przyczynia się do złego rozwoju szczęki i żuchwy, a co ważne możemy temu skutecznie przeciwdziałać! Jeśli sytuacja tego wymaga, dziecko powinno być pod opieką nie tylko ortodonty, ale również alergologa, laryngologa, logopedy czy fizjoterapeuty. Równolegle z terapią ortodontyczną powinny być wprowadzone terapie wspomagające ogólne zdrowie dziecka.
Gdy wyeliminujemy powyższe czynniki, jeśli chcemy, aby terapia była naprawdę skuteczna, przynosiła trwałe efekty, trzeba dziecko nauczyć jak prawidłowo oddychać i utrzymywać zamkniętą postawę jamy ustnej z językiem spoczywającym na podniebieniu, bo zwyczajnie może ono nie wiedzieć już po wielu miesiącach, czy nawet latach problemów z oddychaniem jak to robić. Służą temu trening oddychania i prawidłowej postawy jamy ustnej. Gdy go tego nauczymy, wtedy na stałe przyjmie ono pozycję, która nie tylko przyczyni się do poprawy istniejącego stanu, ale już zawsze będzie sprzyjała jego wyglądowi i zdrowiu.

Ja dla jak najlepszych efektów właśnie tak interdyscyplinarnie współpracuję z różnymi specjalistami i trenerami w ramach programu Orthokids Therapy. Nie skupiam się tylko na poszerzaniu szczęki dziecka aparatami, ale również na eliminowaniu przyczyn i trenowaniu prawidłowej postawy jamy ustnej.