Niejednokrotnie pisałam o tym, jak ważne i potrzebne do wykształcenia prawidłowego rozwoju zgryzu oraz jamy ustnej dziecka jest holistyczne spojrzenie na jego organizm i podejście do leczenia, które często zakłada współpracę wielu specjalistów na kilku płaszczyznach. Organizm jest całością i dysfunkcje lub problemy w jednym jego obszarze mają wpływ na inne, nawet pozornie bardzo oddalone i niezwiązane. Aby uświadomić Was, jaki wpływ na stan jamy ustnej mają nadwrażliwości pokarmowe i jak z nimi walczyć, przeprowadziłam rozmowę z mgr Magdaleną Najbar – dietetykiem z naszej kliniki Triclinium.

W mojej praktyce ortodontycznej zgłasza się do mnie sporo dzieci z przewlekłymi stanami zapalnymi nosogardła. To duża przeszkoda w prawidłowym rozwoju zgryzu małego człowieka, ponieważ wpływa na drożność dróg oddechowych i bardzo ogranicza prawidłowe oddychanie przez nos. Takie dziecko ma permanentnie otwarte usta, bo przecież musi jakąś drogą przyjmować tlen i niestety utrwala u siebie nieprawidłowy, bardzo szkodliwy z punktu widzenia ortodoncji nawyk. To warunkuje zły rozwój jego zgryzu.

Najczęściej szuka się przyczyny takich stanów zapalnych w słabej odporności dziecka lub alergiach wziewnych. Czy widzisz konieczność albo zalecenie konsultacji z dietetykiem?

Zdecydowanie tak, ponieważ takie stany zapalne mogą być objawem nadwrażliwości pokarmowej np. na kwas salicylowy.  Warto tu podkreślić, że prawidłowym terminem jest nadwrażliwość, a nie nietolerancja pokarmowa (która jest zupełnie innym zagadnieniem i problemem).

Podam przykład – nieżyt nosa może oznaczać również występowanie nadwrażliwości pokarmowych. Mylnie kojarzymy je głównie z objawami ze strony układu pokarmowego, a to niesłusznie, i wręcz rzadko się tak dzieje. Nadwrażliwości najczęściej dają objawy zupełnie niezwiązane z układem pokarmowym w odróżnieniu od nietolerancji, które faktycznie dają objawy miejscowe w obrębie żołądka czy jelit.  Co więcej, dolegliwości przy nadwrażliwościach mogą dotyczyć kilku układów jednocześnie, np. skóry, zatok. W przypadku układu oddechowego najczęściej upatrujemy przyczyny w reakcjach na pyłki i roztocza, jednak w praktyce okazuje się, że wykrycie nietolerancji pokarmowej u astmatyków oraz osób właśnie z nieżytem nosa, zapaleniem zatok czy nawracającymi infekcjami jest często punktem zwrotnym w terapii. Może się więc okazać, że dziecku  na przykład z alergią pomoże wyeliminowanie z jego diety składników, które wywołują u niego niepożądane reakcje.

Istotne jest to, że nadwrażliwość pokarmowa, która jest niepożądaną ogólnoustrojową reakcją organizmu na spożywany pokarm, wywołującą stany zapalne, często ma bardzo różnorodne i niespecyficzne objawy. Ciężko więc ją samemu wykryć, co więcej może się okazać, że powoduje ją bardzo niecharakterystyczny składnik, uchodzący za zupełnie zdrowy np. jabłko czy pomidor.

Organizm próbuje z nią walczyć, kieruje więc zasób sił układu odpornościowego w stronę rozwijania stanu zapalnego, często na bardzo długi czas, co całościowo osłabia organizm i zmniejsza możliwość jego walki z innymi patogenami i realnymi problemami. Dziecko więc trudniej radzi sobie też z innymi stanami zapalnymi, ma po prostu osłabioną odporność, co tylko może nasilać problem zdrowia górnych dróg oddechowych.

Jak więc wykryć takie niekorzystne składniki?

Wykonując badanie pokarmowych IgG, które wskaże produkty nietolerowane, mogące być przyczyną dolegliwości. Na podstawie wyników możliwe jest sprecyzowanie zaleceń żywieniowych, które będą oparte o produkty tolerowane. Jedną z najlepszych metod diagnostycznych jest Test MRT.

Co to właściwie jest test MRT? 

Test MRT – Mediator Release Test –  to metoda wykrywania nadwrażliwości na poszczególne pokarmy i składniki diety poprzez badanie reaktywności białych krwinek (są to testy z krwi). Celem badania jest ujawnienie składników żywieniowych bądź całych produktów (badamy ich 170), których spożycie wywołuje stan zapalny w organizmie, i które pośrednio mogą przyczyniać się do występowania różnych objawów ze strony wielu układów naszego organizmu. Testy te należą do najbardziej dokładnych z dostępnych na rynku. Są najbardziej czułe (wykrywają alergie pokarmowe i nadwrażliwości w ponad 94 proc.) i swoiste (pokazują składniki, na które nie mamy nadwrażliwości w 91 proc.). Czyli są bardzo skuteczne zarówno w pokazaniu, na co nasz organizm reaguje nadwrażliwością (jakiego jedzenia unikać)  i równocześnie rzetelnie pokazują, co jest bezpieczne, zdrowe, co możemy jeść bez obaw.

Jak wygląda wywiad, badanie?

Do wykonania badania potrzebujemy pobrać kilka mililitrów krwi. Badanie nie wymaga żadnego przygotowania. Pacjent chcący wykonać test nie musi być na czczo. Pobranie krwi poprzedza wywiad z pacjentem na temat jego stylu życia, sposobu odżywiania oraz jego dolegliwości/chorób. Po pobraniu krew jest analizowana, a wyniki badań w postaci wydruku przekazywane są do dietetyka, który na ich podstawie układa program żywieniowy indywidualnie dla każdej osoby. Wytyczne oraz poradę co jeść, czego unikać, pacjent dostaje na konsultacji.

Czy wdrożenie odpowiedniego postępowania (diety) jest trudne?

Zależy to od tego, jakie produkty/składniki wyjdą pacjentowi w teście. Jeśli np. wyjdzie jabłko, to taki produkt stosunkowo łatwo wykluczyć, ale jeśli wyjdzie np. kwas salicylowy, który jest składnikiem wielu owoców czy przypraw, to dieta takiego pacjenta narzuca wiele ograniczeń i do takiej diety trudno się przyzwyczaić. Ale warto. Problemem są też przyzwyczajenia pacjentów, z których najtrudniej zrezygnować, bo jest to jakiś element ich stylu życia oraz determinacja. Ale z doświadczenia wiem, że jeśli pacjenci widzą efekty diety, w postaci np. redukcji zmian trądzikowych, zmniejszenia bolesności stawów, poprawy odporności i samopoczucia lub poprawy wyników badań krwi, to sami nie chcą wracać do poprzednich nawyków żywieniowych.

W przypadku dzieci wprowadzenie takiej diety eliminacyjnej może być i trudne i łatwe. Łatwe, bo to głównie rodzice podają dziecku pokarmy. Po ich stronie znajduje się więc dbałość o prawidłową dietę malucha. Trudne, bo jak wiemy, dzieci często są niejadkami, nie chcą przyjmować akurat tego, co jest im proponowane. Zmiana nawyków żywieniowych często wymaga na początku dużej determinacji ze strony opiekuna.

Kiedy możemy się spodziewać poprawy zdrowia/pierwszych efektów?

Wszystko zależy z jakim problemem przychodzi pacjent. Zazwyczaj jest to 1-3 miesiące. Objawy takie jak wzrost energii, lepsze samopoczucie, regulacja pracy metabolizmu, spadek wagi często są widoczne szybciej.

A jakie jeszcze objawy mogą zaniepokoić rodzica, które warto skonsultować z dietetykiem?

Objawy z różnych układów, których rodzic nie jest w stanie z niczym powiązać np. tzw. katar sienny czy ciągły wyciek wydzieliny z nosa lub spływanie jej po tylnej ścianie gardła. Wszelkie objawy ze strony układu pokarmowego np. biegunki, gazy, wzdęcia oraz objawy skórne np. wysypki, rumień, obrzęki, u starszych dzieci trądzik.

Coraz więcej dzieci cierpi też na nadwagę czy otyłość? Jakie jest podejście współczesnej dietetyki do tej przypadłości u dzieci?

Jest to szeroki temat pewnie na następny artykuł, ale z dziećmi jest ten problem, że nie zaleca się wdrażać im rygorystycznych diet odchudzających – raczej zaleca się zmianę stylu życia – zmianę nawyków żywieniowych jeśli są błędne, i których powinni uczyć ich rodzice,  dając im przykład swoim sposobem odżywiania oraz zwiększenie aktywności fizycznej – kluczowa sprawa. Sposób podawania posiłków dzieciom ma też duże znaczenie – ładny, kolorowy posiłek każdego bardziej zachęci do jego zjedzenia.

Jak wynika z rozmowy z Magdą, gdy nasza pociecha często choruje lub cokolwiek nas niepokoi w jej samopoczuciu, warto pochylić się nad testami nadwrażliwości pokarmowych. Warto wspomnieć także, że wykonanie tego badania i zmiana  żywienia może wspomóc nie tylko naszą odporność, ale także przyczynić się do zmniejszenia ryzyka zachorowania na choroby autoimmunologiczne i nowotworowe. Dbajcie o siebie!

—

mgr Magdalena Najbar – dietetyk i kosmetolog. Doświadczony konsultant testów MRT Triclinium.