Ostatnim, bardzo ważnym etapem leczenia ortodontycznego u pacjentów po zakończonym etapie wzrostu, a więc u nastolatków i dorosłych zawsze jest retencja. Wykorzystywane są w jej celu odpowiednie aparaty stałe i ruchome. Co należy o nich wiedzieć?

Nastolatki i dorośli pacjenci, którzy przechodzą leczenie ortodontyczne aparatem stałym cienkołukowym muszą liczyć się z tym, że po zdjęciu zamków czeka ich jeszcze etap retencji. Jest to niepomijalny element całej terapii, który pozwala ustabilizować i zachować efekty prostowania zębów.

U pacjentów dorosłych po aktywnym leczeniu ortodontycznym retencja jest konieczna, ponieważ  kości szczęk mają już ostateczny kształt, trudno więc jest plastycznie zmieniać ustawienie łuków. Można jedynie operować w niewielkim marginesie przestawiając pozycję zębów w obszarze wyrostków zębodołowych. Tak prostowane zęby mogą mieć tendencję do powrotu do dawnej pozycji, ponieważ kształt łuku może wracać do starego ustawienia się pod wpływem oddziaływania mięśni języka, policzków i warg, które wywierają siły. U dorosłych pacjentów, którzy mają pewne dysfunkcje mięśniowe, niestety, ale nie zawsze udaje się je zniwelować i skorygować. Po zdjęciu zamków te siły ponownie oddziałują na zęby, chcąc ustawić je w miejscu, gdzie się równoważą, a niestety czasami ta przestrzeń znajduje się tam, gdzie zęby się nie mieszczą i tłoczą.

Aby tak się nie działo, należy dołożyć wszelkich starań i zachować ich nową pozycję. Służą do tego celu specjalne aparaty retencyjne. Dzielą się one na aparaty stałe i aparaty wyjmowane.

• Aparat stały retencyjny ma postać cienkiego drucika, który jest odpowiednio doginany i przyklejany przez ortodontę na siekacze i kły od strony językowej.
• Natomiast aparaty wyjmowane retencyjne są to akrylowe płytki, które pacjent zakłada sam. Taki aparat składa się z metalowego łuku wargowego zatopionego na końcach w akrylowym tworzywie tworzącym płytkę podniebienną. Utrzymuje on kształt łuku i pozycje zębów.

Oba zastosowania mają swoje plusy i minusy.

Drut retencyjny przyklejony jest na stałe i uznawany za wygodny ze względu na to, że nie trzeba pamiętać o jego zakładaniu. Jest też niewidoczny. Stanowi jednak utrudnienie w higienie jamy ustnej. Trudniej z nim bowiem nitkować zęby i może stanowić miejsce, w którym łatwiej gromadzi się osad i kamień nazębny. Trudniej z nim także w razie potrzeby wdrożyć leczenie stomatologiczne.

Natomiast zdejmowane aparaty retencyjne można wyjmować na czas jedzenia i czynności higienicznych.  Ale też można je łatwo zgubić, warto więc pamiętać, aby zawsze trzymać tego typu retainer w pudełku, gdy jest zdejmowany do jedzenia lub szczotkowania. Wyjmowane aparaty są również trochę bardziej kłopotliwe, bywa, że początkowo utrudniają np. wymowę.

Rodzaj i czas trwania retencji:

Retencja to proces bardzo zindywidualizowany. Nie ma jednej recepty na to, jak długo powinna trwać. To, jaki aparat retencyjny  zostanie zastosowany i jak długo będzie noszony ustala ortodonta! Dla pewności, większość specjalistów stosuje retencję podwójną, czyli drut stały – częściej naklejany w dolnym łuku oraz płytki retencyjne na górny i dolny łuk.

Mówi się, że jeśli pacjent chce mieć stuprocentową pewność utrzymania efektów leczenia, drut powinien być naklejony na jego zębach do końca życia. Retainer wyjmowany z kolei na początku retencji powinien być noszony całą dobę, w kolejnych miesiącach po ustaleniu z ortodontą zmniejszamy ilość godzin na dobę i w końcu nosimy aparaty  na noc.

Jednak taka minimalna retencja to okres 3 lat. Potem pacjent może zdecydować: kontynuuje ten proces, czy odstawia aparaty i zaakceptuje ewentualne drobne przesunięcia zębowe. Dla higieny i zdrowia zębów ściągnięcie drutu retencyjnego po paru latach jest bardziej optymalnym rozwiązaniem.

Ważne zasady w etapie retencji:

• Należy pamiętać, że faza retencji również wymaga kontroli ortodontycznej. Jeśli masz retainery ruchome, pamiętaj aby zabrać je na wizytę!
• Jeśli zgubisz lub zepsujesz aparat retencyjny, natychmiast skontaktuj się z ortodontą w celu jego ponownego wykonania.
• Jeśli aparat retencyjny przestaje być prawidłowo dopasowany (co może się zdarzyć, jeśli retainery nie są noszone zgodnie z zaleceniami ortodonty) lub jeśli jest zbyt luźny, zadzwoń do ortodonty i umów się na wizytę.
• Jeśli masz przyklejoną retencję stałą, ważne jest, aby dokładnie dbać o higienę tej okolicy. Należy prawidłowo szczotkować i co najmniej raz dziennie nitkować pod drutem nicią dentystyczną.
• Właściwe pielęgnowanie aparatu retencyjnego ruchomego powinno składać się z czyszczenia go za pomocą szczotki i mydła, ewentualnie tabletek do czyszczenia protez oraz przechowywania retainerów ruchomych w suchości w pudełku, gdy nie są one w ustach.