Mowa o zgryzie krzyżowym. Tekst ten powstał po tym, jak zaczęłam dostawać sporo wiadomości od zaniepokojonych logopedów, którzy rozpoznając zgryz krzyżowy (dostawałam także zdjęcia, więc potwierdzałam diagnozę) usłyszało zwrotną informację od rodziców, że inny ortodonta kazał czekać z leczeniem do pojawienia się zębów stałych. No nie. Nie czekamy do wyrzynania się zębów stałych!

Ja wiem, że praca z małym dzieckiem nie należy do najłatwiejszych, ale taką wadę zgryzu leczymy jak najszybciej. W praktyce oznacza to, że u 5-6 latka możemy zacząć rozbudowę szczęki.

Wada ta często występuje jako skutek oddychania przez usta i niskiej pozycji języka, także bardzo ważne będzie wdrożenie leczenia zespołowego.

W tym miejscu chciałabym w kilku słowach opisać jak rozpoznać zgryz krzyżowy.

Zgryz krzyżowy jest wadą poprzeczną objawiającą się tym, że ząb lub grupa zębów dolnych nachodzi na część zewnętrzną zębów górnych, co bardzo często jest wynikiem zwężenia szczęki i/lub jej niedostatecznego doprzedniego wzrostu. W rysach twarzy można zaobserwować płaską twarz, cofnięte środkowe piętro twarzy, wydatną brodę lub asymetrię dolnego piętra twarzy, czyli odchylenie się brody w jedną stronę. Wyobraźcie sobie jak będzie wyglądać buzia dziecka, które będzie rosło z tak rozwijającą się wadą.

Zgryzy krzyżowe dzielimy na:

1. zgryz krzyżowy częściowo boczne – kiedy ząb lub zęby dolne boczne nachodzą na boczne górne, może być jedno- lub obustronny;
   
2. zgryz krzyżowy częściowe przedni – kiedy dolne ząb lub zęby przednie nachodzą na ząb/zęby górne przednie;
   
3. zgryz krzyżowy całkowity – charakteryzuje się zachodzeniem połowy łuku zębowego dolnego na górny.
   

Dzieci z rozpoznaniem zgryzu krzyżowego nie powinny być zostawione bez leczenia. Wada ta bardzo często współistnieje z innymi problemami i leczenie aparatem ortodontycznym będzie tu tylko częścią całości postępowania. Takie dzieci są często w terapii logopedycznej i mają za sobą historię laryngologiczną: często są tuż przed lub po operacji usunięcia trzeciego migdałka i niestety z już utrwalonym ustnym torem oddychania. Pozycja języka jest zaburzona, język nie spoczywa na podniebieniu z powodu nawyku nie domykania ust z jednej strony, a z drugiej taki język nie ma odpowiednio szerokiego miejsca na podniebieniu, gdyż szczęka jest zwężona. Jak widać pracy z takim dzieckiem jest sporo, ale nie wolno tego zostawić bez właściwego postępowania, gdyż konsekwencje są nie tylko estetyczne w postaci krzywych zębów i płaskiej, podłużnej twarzy, ale także w przyszłości zdrowotne.

Współpraca na linii logopeda-ortodonta

Niestety widzę, że logopedzi, którzy piszą do mnie mają niekiedy problem z kierowaniem dziecka do ortodonty „gdzieś” i czują się zdezorientowani, kiedy dzieci są odsyłane i leczenie nie jest podejmowane.

Z własnego doświadczenia wiem, że warto wypracować procedurę takiej współpracy i spróbować nawiązać kontakt z ortodontą, którego poglądy będą się spotykać z Waszymi. Nawet jeśli leczenie aktywne byłoby odroczone, dziecko musi być pod kontrolą ortodonty, a rodzice świadomi i zmotywowani do eliminacji nawyków. W mojej pracy bardzo ważną rolę pełni rozmowa i uświadamianie rodziców i owszem zdarza się, że leczenie zaczynamy za pół roku lub rok, bo dziecko jest za małe.

Uważam też, że warto do specjalisty, do którego kierujemy dziecko, napisać kartkę/skierowanie z informacjami – kto kieruje, dane pacjenta, co obserwujemy, jaką prowadzimy terapię, kontakt do nas. Łatwiej wówczas o porozumienie między specjalistami, a rodzice dzięki temu mogą nie tylko poczuć, że ich dziecko jest w pewnych rękach, ale dodatkowo zaoszczędzić cenny czas, który traciliby szukając odpowiednich terapeutów na własną rękę.

The malocclusion every speech therapist and pediatrician should see to.

The malocclusion I am talking about is cross-bite. I decided to write this text after getting piles of messages from seriously worried speech therapists who, having recognized a cross bite in a child (I could confirm the diagnosis thanks to photos), got an alarming feedback from its parents that an orthodontist told them to wait with the treatment until permanent dentition. No! (In accordance with the rules of modern orthodontia) we do not (and must not!) wait for the permanent teeth to erupt!

I do realize that working with a small child may not be easy, but we should treat such a malocclusion as soon as possible. In practice, this means that we can begin to expand the jaw even in a 5-6 year old.

This malocclusion often occurs as a result of breathing through the mouth and low position of the tongue, so the implementation of multidisciplinary therapy is very important.

At this point, I would like to briefly describe ways to recognize a cross-bite. Cross-bite is a transverse defect manifested in the fact that a tooth or a group of lower teeth overlaps the outer part of the upper teeth, which is very often the result of jaw narrowing and / or its insufficient forward height. One can observe a flat face, a retracted middle section of it, a prominent chin or asymmetry and functional mandibular shift in one direction. Try to imagine what the child’s face will look like in the future if it grows up with such a developing defect!

We can divide cross bites into 3 types:
1. a partially lateral cross bite – when a tooth or lower lateral teeth overlap the upper; may be single- or double-sided;

2. partial frontal cross bite – when a lower tooth or front teeth overlap the upper front teeth / tooth;

3. total cross bite – characterized by the overlapping of the lower dental arch over the upper one

Children diagnosed with a cross bite should not be left without treatment. This defect often coexists with other problems and treatment with an orthodontic appliance will only constitute a part of the whole procedure. Such children are very often already in speech therapy and have an ENT history/record: they are often just before or after a surgical removal of the third tonsil and unfortunately with the oral breathing track already established. The position of the tongue is disturbed: it does not rest on the palate due to the nasty habit of not closing the lips on the one hand, and on the other – such tongue does not have a sufficiently wide palate, because the jaw is narrowed.

As you can see, treating such a child can be really demanding, but you must not give it up, because the consequences in the future can be not merely aesthetic (i.e. crooked teeth and a flat, elongated face), but also health-related.

Cooperation of a speech therapist and orthodontist

Unfortunately, I can see that speech therapists contacting me have problems with referring a child to an orthodontist as most little patients are simply sent back after one consultation and treatment is not started.

From my own experience I know that it is worth working out a procedure for such cooperation. Making contact with an orthodontist whose views will meet yours is critical. Even if an active treatment is postponed, a child must remain under the control of an orthodontist, and the parents must be aware of the problem and motivate their kiddo to eliminate bad habits. In my work an informative talk with the parents is most relevant. Of course, it may happen that the treatment begins half a year or a year later, because the child is too young to cooperate fully.

To ensure a better communication between a speech therapist and an orthodontist, it is worth writing a referral (or just a simple note) with information including a speech therapist’s full name, patient’s data, diagnosis, therapy in progress, contact details. Both specialists can contact and advise each other more easily then. Parents, on the other hand, instantly get a sense that their child is well taken care of and they can save time which could be wasted otherwise seeking expert therapists on their own.