Jeszcze kilkanaście lat temu nie przywiązywano wagi do podpisywania przez pacjenta zgód na leczenie i zabiegi medyczne. To lekarz decydował, jaka terapia była w danym przypadku najlepsza i nie informowano o tym szczegółowo pacjenta, tylko po prostu robiono swoje. Obecnie bardzo się to zmieniło. Czemu tak jest i dlaczego podpisywanie zgód na leczenie ortodontyczne jest konieczne i, co ważne, korzystne dla pacjenta? Chciałabym wyjaśnić Wam to w dzisiejszym wpisie.

Niewielu pacjentów ma świadomość tego, jakie prawa im przysługują. Podpisanie zgody na leczenie, w tym leczenie ortodontyczne, jest jednym z nich. Istnieje wiele aktów prawnych kładących obowiązek na nas, lekarzach, aby pacjent był doinformowany i w pełni świadomy, jakie leczenie go czeka. Wyrażenie na nie zgody, powinno stanowić zwieńczenie tego procesu.

Tymczasem nadal można spotkać się z postawą pacjentów, którzy stojąc przed momentem podpisania zgody na leczenie, dziwią się, że jest to od nich wymagane.

Cześć z nich uważa nawet, że to zabezpieczenie lekarza na wypadek, gdyby terapia nie zakończyła się pomyślnie. Chciałam Was zapewnić, że zupełnie tak nie jest. Jest wręcz odwrotnie! Taki dokument jest wymogiem, który ma zapewniać pacjentom możliwość kontroli i decydowania o tym, jak są leczeni. Bez zgody pacjenta my, lekarze, nie możemy nic zrobić.

Oto kilka przykładowych aktów prawnych mówiących o tym:

Kodeks Karny

„Wykonanie zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta podlega karze zgodnie z art. 192 Kodeksu Karnego.

1. Kto wykonuje zabieg leczniczy bez zgody pacjenta – podlega karze ograniczenia wolności albo pozbawiania wolności do lat dwóch.
2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.”

Kodeks Etyki Lekarskiej Art.15.1.

„Postępowanie diagnostyczne, lecznicze i zapobiegawcze wymaga zgody pacjenta.”

Ustawa o zawodzie lek. i lek. dentysty z dnia 5 grudnia 1996 r. Art. 32.1.

„Lekarz może przeprowadzić badanie lub udzielić świadczeń zdrowotnych, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, po wyrażeniu zgody pacjenta.”

Europejska Konwencja Bioetyczna Art. 5.

„Nie można przeprowadzić interwencji medycznej bez świadomej zgody osoby jej poddanej. Osobie tej należy uprzednio udzielić odpowiednich informacji o celu i naturze interwencji, jak również jej konsekwencji i ryzyku.”

Czym jest zgoda na leczenie i jak powinna wyglądać?

Zgoda pacjenta na leczenie to dobrowolne, jednostronne i w każdej chwili możliwe do odwołania oświadczenie woli pacjenta. Obowiązuje ona również w przypadku leczenia ortodontycznego. Jak pisze William Proffit w jednej z najważniejszych pozycji dla lekarzy ortodontów pt. „Ortodoncja współczesna”, stanowi ona włączenie pacjenta w proces decyzyjny dotyczący wyboru metody leczenia, co jest nie tylko prawnym, ale powinno być także moralnym oraz etycznym nakazem dla lekarza oraz zasadniczym elementem świadomej zgody pacjenta na leczenie.

Dla mnie, i myślę, że dla wielu innych ortodontów również, oznacza to, że podpisanie przez pacjenta dokumentu zgody na leczenie ortodontyczne musi poprzedzać dokładna rozmowa wyjaśniająca, jak to leczenie będzie przebiegać. Powinna ona obejmować przedstawienie i przekazanie pacjentowi planu leczenia, w tym informacji na temat poszczególnych jego etapów i wszystkich metod, jakie chcemy w jego trakcie wykorzystać, a także przybliżonego czasu leczenia.

Pacjent powinien być świadomy, jakie są możliwe do uzyskania efekty leczenia w jego przypadku, jakie obowiązki na nim spoczywają (np. odbywanie regularnych wizyt kontrolnych, czynny udział w leczeniu, wdrożenie odpowiedniej higieny jamy ustnej), a także z czym leczenie ortodontyczne może się dla niego wiązać (np. z jakimi powikłaniami oraz niedogodnościami, wraz z informacją, jak postępować w takich sytuacjach).

Pacjent powinien mieć możliwość zadania każdego nurtującego pytania związanego z planowanym leczeniem i powinien móc uzyskać od lekarza wyczerpującą odpowiedź. Dopiero na koniec otrzymuje do podpisania dokument zgody na leczenie ortodontyczne. Powinien mieć czas na dokładne jego przeczytanie ze zrozumieniem. Jeśli wszystko, co w nim zawarte, jest dla niego jasne i na wszystko wyraża zgodę, dopiero wówczas powinien go podpisać.

Jak widzicie, podpisanie zgody na leczenie ortodontyczne to niezbędny element każdego procesu terapeutycznego. To również moment, w którym można rozwiać wszelkie wątpliwości i nawiązać dobry kontakt komunikacyjny ze swoim ortodontą. Pamiętajcie, że to nie tylko formalność i że nie musicie wyrażać zgody na leczenie, jeśli już na tym etapie nie jesteście pewni, że nie chcecie przez nie przechodzić. To prawo przysługujące każdemu pacjentowi.