Podstawowymi zdjęciami rtg diagnostycznymi w gabinecie ortodontycznym są pantomogram i cefalometria. Często jednak lekarz zleca również wykonanie tomografii cbct, która jest stożkową stomatologiczną tomografią komputerową. Kiedy i dlaczego jest ona niezbędna?

Zdjęcia pantomograficzne i cefalometria jak już pisałam w poprzednim wpisie, są podstawową formą diagnostyki ortodontycznej. Dają one poglądowy obraz sytuacji zgryzowej pacjenta i zwykle wystarczają do jej oceny. Są to jednak zdjęcia 2D i jeśli lekarz ma pewne wątpliwości lub zauważa jakieś zmiany, które potrzebują szerszej diagnostyki może sięgnąć po bardziej wnikliwą i dokładną metodę, jaką jest badanie CBCT.

CBCT (Cone Beam Computed Tomography) inaczej zwana stożkową tomografią komputerową jest to zdjęcie wykonywane w 3D w wysokiej rozdzielczości. Pozwala na uzyskanie dokładnego, trójwymiarowego obrazu struktur szczękowo-twarzowych, w tym zębów i kości. Dzięki niej widzimy zarys tkanek w trójwymiarze.

W przypadku zdjęcia pantomograficznego i cefalometrii uzyskiwany obraz jest dwuwymiarowy, dlatego nie wszystko jest na nich widoczne. Niektóre nieprawidłowości mogą być więc przeoczone przez lekarza, nie dlatego, że ich nie zauważył tylko po prostu nakładające się struktury na zdjęciach 2D zamazują obraz. Jeżeli więc obraz na pantomogramie lub cefalometrii w jakikolwiek sposób odbiega od normy i jest niepewny lub mało dokładny, warto poszerzyć diagnostykę.

Stożkową tomografię komputerową należy obowiązkowo wykonać:

• w diagnostyce zębów zatrzymanych
• gdy występują dodatkowe zęby nadliczbowe
• przy nieprawidłowym położeniu kłów podczas wyrzynania
• gdy występuje podejrzenie torbieli lub stanów zapalnych w kości
• przy rozszczepach wargi i podniebienia
• gdy u pacjenta występują nasilone wady szkieletowe, kwalifikowane do leczenia chirurgicznego

W badaniu CBCT dokładniej niż w cefalometrii można  zobaczyć i ocenić szerokość dróg oddechowych, obecność przerostu tkanek miękkich, czyli trzeciego migdałka czy migdałków podniebiennych, a także języczka podniebienia, kształt przegrody nosowej, kształt małżowin nosowych, drożność zatok szczękowych, położenie spoczynkowe języka oraz budowę kręgosłupa szyjnego. Za pomocą tego badania diagnozujemy także budowę szwu podniebiennego, co jest częste przy planowaniu aparatów do szybkiej ekspansji u starszych dzieci, oraz szwu czołowo-szczękowego czy szwu skroniowo-jarzmowego. Także możemy analizować budowę stawu skroniowo-żuchwowego.

Dla uspokojenia wszystkich pacjentów dodam, że jest to badanie w pełni bezpieczne. Dawka promieniowania cbct to zaledwie ok. 20 µSv, czyli tyko ok. 2,8 razy więcej niż pantomogram. Dla porównania należy wiedzieć, że dobowa doza promieniowania, które przyjmujemy z tła wynosi między 7-20 µSv. Jesteśmy napromieniowywani także podczas zwykłych czynności takich jak oglądanie telewizji (1 h to 1-2,5 µSv) lub podróżując samolotem (ok. 4 – 10 µSv na każdą godzinę lotu). A co najbardziej istotne, skutki kliniczne napromieniowania zaczynają być wykrywane przy naświetleniach powyżej 250000 µSv.